Sự tự do, đầy đủ quá mức làm suy giảm sự hài lòng trong cuộc sống, thậm chí gia tăng trầm cảm, theo nhà tâm lý học Mỹ Barry Schwartz.

Theo báo VnExpress đưa tin có tiêu đề Cho trẻ quá 5 món đồ là vô tình hại con. Nội dung như sau:

Đời sống xã hội tốt lên từng ngày, cuộc sống của trẻ em cũng được bảo đảm hơn trước rất nhiều. Tuy nhiên, mặt trái của nó là người ta bắt đầu không trân trọng những gì mình có. Trẻ em, dưới sự chiều chuộng của bố mẹ, dần dần trở nên không quý trọng thứ chúng được trang bị. Đồ chơi bị vất đi hay bị làm hư hỏng chỉ sau một vài lần chơi, quần áo nhiều đến mức có khi không mặc tới…

Một bà mẹ kể câu chuyện của mình: nhà không có điều kiện kinh tế nên cô ít mua đồ chơi cho con. Một lần, con trai cô được mẹ mua cho một chiếc ôtô, nó coi chiếc xe như báu vật, đi ngủ cũng mang theo bên gối.

Một hôm, mẹ đưa cậu bé đến nhà bạn chơi, một gia đình có điều kiện nên con của họ có rất nhiều xe, cô nghĩ con trai chắc sẽ thích mê. Nhưng sự thực không phải thế. Cậu bé ban đầu vồ lấy chiếc xe cứu hỏa, nhưng nhanh chóng sau đó lại quay sang chiếc xe đua, rồi cuối cùng là tranh giành chiếc xe cứu thương với bạn, hai đứa lao vào đánh nhau và khóc lóc. Khi mẹ nhắc nhở vì sao lại tranh giành với bạn, rất nhiều đồ chơi như vậy không đủ hay sao, thằng bé òa khóc. Bà mẹ nhận ra: nhiều món đồ chơi như vậy khiến cho nó bị phân tâm, nó cũng không biết thực sự mình thích gì.

Rõ ràng, khi có quá nhiều sự lựa chọn, trẻ khó có được 100% niềm yêu thích và hạnh phúc. Ngược lại, nếu đứa trẻ không phải chọn lựa quá nhiều, chỉ cần có một hoặc hai đồ chơi, nó có thể chơi món đồ đó với tất cả niềm yêu thích bản năng. Những đứa trẻ chỉ có một, hay hai món đồ chơi sẽ luôn nhớ về món đồ đó suốt thời thơ ấu, thậm chí là cả đời.

Ảnh: raisingchildren.net

Bạn cho con càng nhiều lựa chọn, sự tập trung của bé càng thấp

Một nhà tâm lý học thử nghiệm một thí nghiệm như sau: Ông chia ngẫu nhiên một nhóm trẻ thành hai nhóm để vẽ. Nhóm đầu tiên có thể chọn một trong 3 cây cọ vẽ, và nhóm còn lại có thể chọn một trong 24 cây cọ vẽ. Kết quả là, các tác phẩm của nhóm trẻ đầu tốt hơn nhiều so với kết quả của nhóm trẻ hai, các bức tranh của nhóm một màu sắc rõ rệt, thể hiện tốt khả năng sáng tạo của trẻ.

Sau đó, các nhà nghiên cứu yêu cầu trẻ sử dụng cây bút chúng đã dùng để tặng người khác, kết quả là nhóm trẻ thứ hai sẵn lòng tặng bút hơn nhóm trẻ thứ nhất.

Lý giải của các nhà tâm lý, khi trẻ phải đối mặt với nhiều lựa chọn, nó bị bối rối và do dự, trẻ không biết những gì chúng muốn và không trân trọng thứ chúng có. Sở hữu quá nhiều cũng khiến trẻ phát triển thói quen mất tập trung, dễ bỏ cuộc khi gặp khó khăn, và điều này hoàn toàn không có lợi cho sự phát triển trong tương lai của bé.

Vậy cung cấp cho trẻ những lựa chọn như thế nào là đủ?

1. Ở khía cạnh vật chất: cần làm cho sự lựa chọn của trẻ ít đi, nhưng mỗi lựa chọn đều tốt về chất lượng

Các học giả ở Virginia, Mỹ tin rằng trẻ em chỉ nên được cung cấp khoảng 5 đồ chơi. Trong phạm vi giới hạn đó, trẻ sẽ tập trung vào đồ chơi mà bé thích, từ đó liên tục nghiên cứu, suy nghĩ, tạo ra nhiều cách chơi khác nhau, giá trị đồ chơi cũng sẽ được tối đa hóa.

Việc của cha mẹ là chọn lựa những đồ chơi phù hợp, ví dụ đồ chơi lắp ráp (các khối rubic, các hình lego… ) kiểu dáng đơn giản, có thể giúp trẻ phát huy sáng tạo. Bạn cũng có thể mua các đồ chơi thể thao (bóng đá, bóng ném, xe đẩy), giúp thúc đẩy sự phát triển vận động của trẻ, hoặc các loại đồ chơi liên quan đến hội họa (bút vẽ), thời trang (búp bê), âm nhạc (Trống, piano đồ chơi… ).

Con chỉ nên có tối đa 3 đôi giày, 5 bộ quần áo trong mỗi mùa

Các nhà tâm lý học Nhật Bản cho rằng trẻ em trên 4 tuổi cần không quá 5 bộ quần áo, 3 đôi giày, một chiếc mũ cho mỗi mùa. Quần áo và giày dép quá nhiều có thể khiến bé gặp khó khăn trong việc lựa chọn và định hình riêng về màu sắc, thẩm mỹ. Hẳn nhiên, trong một số trường hợp, ví dụ trẻ còn quá nhỏ dễ làm bẩn quần áo, số lượng đồ có thể thay đổi theo nhu cầu, nhưng quan trọng là có số lượng giới hạn và chất lượng tương đối.

Ngoài đồ chơi, quần áo, cha mẹ cũng cần vạch ra nguyên tắc rõ ràng trong việc mua sắm cho con. Khi sắm sửa cho con bất cứ thứ gì, cần nghĩ đến việc sử dụng tối đa, hiệu quả nhất giá trị của món đồ, nhằm mang lại nhiều nhất niềm hạnh phúc, sự hài lòng cho trẻ.

2. Ở khía cạnh học tập: Đừng tham lam ép con học quá nhiều các lớp học

Nhiều bậc cha mẹ mong muốn con đạt kết quả tốt ở mọi môn học chính khóa lẫn ngoại khóa, thậm chí ép con học cả piano, khiêu vũ, vẽ, võ thuật… Tuy nhiên, năng lượng của trẻ cũng chỉ có hạn, việc ép con đến quá nhiều lớp học có thể khiến bé mất đi sự tập trung, khiến kết quả học tập không cao. Chỉ nên cho con tham gia một, hoặc hai lớp học ngoại khóa con thích thú mà thôi.

3. Giảm tối đa những chọn lựa vật chất, tăng các tương tác chất lượng

Quan trọng với đứa trẻ không phải là vật chất dồi dào: đồ chơi đẹp, quần áo sành điệu… Việc đồng hành cùng con cái trong sự phát triển của chúng đóng vai trò quan trọng hơn nhiều so với việc cung cấp cho con một đời sống vật chất đầy đủ.

Phương pháp giáo dục mầm non Montessori tin rằng mỗi trẻ là một “phôi thai tinh thần”, tức là từ khi sinh ra tới khi trưởng thành, trẻ không ngừng phát triển nhờ những nhận thức thông qua tương tác với thế giới xung quanh. Trẻ giống miếng bọt biển, không ngừng hấp thụ mọi thứ mà môi trường mang lại. Trong quá trình đó, cha mẹ là cầu nối kết nối con với thế giới, cách thức cũng như chất lượng của sự đồng hành của cha mẹ sẽ quyết định nhân cách con cái.

Cùng chủ đề nuôi dạy con, Báo Phụ nữ mới đưa tin “Bi kịch của 1 gia đình có con vừa thi lớp 10 khiến phụ huynh nhận ra: Con có thể học giỏi, nhưng không cần thiết phải giỏi nhất!”. Nội dung chính như sau:

Mới đây, nhiều trang tin của Trung Quốc đưa lại thông tin về một vụ việc đau lòng xảy ra ở thành phố Hàng Châu vào năm 2022. Vụ việc một lần nữa khiến nhiều bậc phụ huynh phải suy nghĩ, ngẫm lại cách nuôi dạy con của mình. Theo đó, một gia đình (được truyền thông Trung Quốc giấu tên) khi ấy có con vừa thi xong cấp 3. Đứa con tuy đỗ cấp 3 nhưng không phải là trường tốt nhất ở địa phương. Điều này khiến mẹ em rất thất vọng và thường xuyên có những lời nói chê trách con. Hai mẹ con lời qua tiếng lại nhiều đến nỗi hàng xóm nghe cũng quen.

Tuy nhiên, vào một ngày, khi thấy đứa con trai nằm nghịch điện thoại, mẹ em đã rất tức giận, giật lấy điện thoại của con ném mạnh xuống đất và mắng: “Suốt ngày chỉ biết chơi, có thời gian như vậy sao không biết đọc sách? Con nghịch điện thoại suốt ngày nên mới thi trượt. Con có xứng đáng với bố và mẹ không?”.

Chiếc điện thoại vỡ tan tành và lời mắng mỏ của người mẹ chính là giọt nước tràn ly khiến nam sinh vừa thi cấp 3 quyết định nhảy xuống từ tầng 18 tòa chung cư gia đình đang sinh sống. “Con đã học rất chăm chỉ. Con cũng biết bố mẹ đã vất vả và con rất tiếc vì điều đó. Nhiều lúc con tự hỏi liệu mẹ có yêu con hay không. Sau này con mới hiểu rằng thứ mà mẹ yêu không phải con mà là điểm số. Con mệt quá, con đi đây, mẹ có thể sinh thêm một đứa con nữa mà mẹ thích, nhớ đối xử tốt với nó nhé…”.

Ảnh minh họa

Sau khi đọc lá thư của con, người mẹ không chịu nổi cú sốc và cũng nhảy lầu, nối tiếp bi kịch. Được biết, người bố đi làm xa nên ở nhà chỉ có 2 mẹ con.

Cuộc sống không phải là 1 đấu trường

Áp lực đối với học sinh THCS đến từ nhiều khía cạnh khác nhau, bao gồm áp lực học tập, áp lực từ giáo viên, từ các bạn cùng lớp và từ chính sự kỳ vọng của phụ huynh.

Trong suy nghĩ của một số bậc cha mẹ, điểm số của con rất quan trọng. Khi con vui vẻ đạt được 8, 9 điểm, điều nhiều cha mẹ nhìn thấy chỉ là 1,2 điểm còn lại đâu, thay vì một lời khen ngợi thì yêu cầu con phải tiếp tục nỗ lực và phấn đấu để đạt điểm 10, để được vị trí nhất lớp.

Nhưng vị trí đầu tiên có thực sự dễ dàng đạt được? Cha mẹ có hiểu rằng con đã nỗ lực rất nhiều để đạt được điểm 8, điểm 9 hay không? Có lẽ chính 1, 2 điểm còn lại đã làm tăng thêm áp lực cho trẻ và gây ra những hậu quả không mong muốn.

Cha mẹ hãy dạy trẻ rằng: Việc chấp nhận thất bại ý nghĩa hơn nhiều so với việc phấn đấu để giành được vị trí số 1. Cuộc sống không phải là một đấu trường cạnh tranh và không cần phải phấn đấu để giành vị trí số 1 trong mọi việc. Nếu thoát ra khỏi vòng luẩn quẩn của “thứ nhất”, “top 1”, “đứng đầu”,… bạn sẽ thấy cuộc sống tươi đẹp hơn.

Có lẽ trẻ em đạt hạng nhất trong kỳ thi thì dễ, nhưng giữ hạng nhất không phải là điều dễ dàng. Trong quá trình giáo dục trẻ, không phải lúc nào chúng ta cũng nên giáo dục trẻ phấn đấu đứng đầu trong mọi việc. Chúng ta có thể đạt được những kết quả nhất thời và niềm vui nhất thời nhưng về lâu dài, khả năng chống lại sự thất vọng của trẻ sẽ trở nên vô cùng mềm yếu.

Chỉ một lần không thành công, trẻ sẽ phải chịu một đòn đả kịch lớn về tâm lý, có thể dẫn đến kết quả không ngờ tới! Cha mẹ phải biết rằng điểm số không quyết định cuộc đời con cái mà quan trọng hơn là hình thành nhân cách lành mạnh cho con.

Vì vậy, cha mẹ cần phải làm gì?

– Thứ nhất: Trong quá trình nuôi dạy con cái, cha mẹ cần dám buông tay, để con tự mình trải qua những khó khăn, thử thách. Chỉ như vậy mới có thể tăng cường khả năng chống chọi với những thất bại, giúp con đối mặt với những thử thách trong tương lai.

– Thứ hai: Cha mẹ không nên càu nhàu với con quá nhiều, hãy thường xuyên dẫn con đi dạo, thăm bảo tàng, công viên, bãi biển… để con thấy được thế giới rộng lớn, hiểu được sự nhỏ bé của mình, từ đó sinh ra lòng kính trọng đối với cuộc sống.

– Thứ ba: Cha mẹ cần giữ tâm lý thoải mái, không nên chỉ dựa vào thành tích để đánh giá, mà hãy nhìn thấy những điểm sáng của con. Con có thể không thông minh, nhưng nhất định phải tốt bụng; con có thể không giỏi giải bài tập, nhưng nhất định phải hiểu lý lẽ làm người… Có vô vàn con đường để thành tài, không nên cố chấp ở một chỗ. Nhìn thấy những điểm sáng của con mới là cha mẹ biết cách giáo dục.