Từ ngày 1/1/2026, cơ chế thuế khoán chấm dứt. Toàn bộ hộ kinh doanh có doanh thu chịu thuế đều thực hiện tự kê khai, tự nộp thuế theo doanh thu thực tế phát sinh. Vậy, cách tính thuế cho hộ kinh doanh từ năm 2026 như thế nào?
Theo Bộ Tài chính, cách tính thuế của hộ kinh doanh kê khai tương đồng với doanh nghiệp nộp thuế theo phương pháp trực tiếp. Cụ thể, thuế giá trị gia tăng (GTGT) = tỷ lệ % x doanh thu; thuế thu nhập cá nhân (TNCN) (hay thuế TNDN đối với doanh nghiệp không hạch toán được chi phí) = tỷ lệ % x doanh thu.
Tất cả hộ kinh doanh không phân biệt quy mô, kể cả các hộ kinh doanh có quy mô tương đương doanh nghiệp nhỏ, vừa (như các hộ kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản; lĩnh vực công nghiệp, xây dựng có doanh thu trên 3 tỷ hoặc trong lĩnh vực thương mại và dịch vụ có doanh thu trên 10 tỷ) đều thực hiện nộp thuế TNCN, GTGT theo phương pháp trực tiếp trên doanh thu, có thể không thực hiện chế độ kế toán (hộ kinh doanh nộp thuế khoán) hoặc thực hiện chế độ kế toán đơn giản, ghi chép sổ đơn, không phải mở tài khoản kế toán, lập báo cáo tài chính.
Nhóm 1: Các cá nhân, hộ kinh doanh có doanh thu dưới hoặc bằng 200 triệu đồng/năm không phải nộp thuế nhưng vẫn phải kê khai 2 lần/năm (đầu/giữa năm và cuối năm) để xác định nghĩa vụ thuế.
Theo đó, hộ kinh doanh được khuyến khích sử dụng hóa đơn điện tử có mã khi giao dịch với người tiêu dùng. Sổ kế toán được giản lược tối đa và được hỗ trợ phần mềm miễn phí nhưng không bắt buộc mở tài khoản ngân hàng hay chuyển đổi phương pháp tính thuế. Riêng hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh qua nền tảng thương mại điện tử, nếu sàn có chức năng thanh toán, sàn sẽ khấu trừ, kê khai và nộp thay thuế GTGT, TNCN theo tỷ lệ phần trăm doanh thu. Trường hợp doanh thu cuối năm dưới 200 triệu đồng, hộ sẽ được hoàn thuế nộp thừa. Nếu sàn không có chức năng thanh toán, cá nhân phải tự kê khai, nộp thuế theo từng lần phát sinh, tháng hoặc quý.
Nhóm 2: Đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ trên 200 triệu đồng đến dưới hoặc bằng 3 tỷ đồng/năm bắt buộc nộp thuế theo phương pháp trực tiếp theo % trên doanh thu, đồng thời có thể tự nguyện đăng ký phương pháp khấu trừ nếu đủ điều kiện.
Theo đó, thuế GTGT phải nộp = doanh thu x tỷ lệ %; thuế GTGT phải nộp = thuế GTGT đầu ra – thuế GTGT đầu vào được khấu trừ. Thuế TNCN phải nộp = doanh thu x tỷ lệ %.
Các ngành nghề kinh doanh khác nhau sẽ có tỷ lệ% khác nhau như sau:
| Lĩnh vực | Tỷ lệ thuế GTGT | Tỷ lệ thuế TNCN |
| Lĩnh vực thương mại, bán hàng hóa | 1% | 0,5% |
| Lĩnh vực dịch vụ, xây dựng không bao gồm nguyên vật liệu | 5% | 2% |
| Lĩnh vực sản xuất, dịch vụ có gắn với hàng hóa, vận tải, xây dựng có bao thầu nguyên vật liệu | 3% | 1,5% |
| Lĩnh vực dịch vụ, sản xuất sản phẩm thuộc đối tượng tính thuế GTGT mức thuế suất 5% theo phương pháp khấu trừ và các lĩnh vực khác không thuộc các nhóm trên | 2% | 1% |
Nhóm hộ kinh doanh này thực hiện kê khai theo quý (4 năm/lần) và quyết toán cuối năm. Nếu có doanh thu trên 1 tỷ đồng và bán hàng trực tiếp cho người tiêu dùng thì bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Hộ kinh doanh phải mở tài khoản riêng phục vụ kinh doanh, được hỗ trợ phần mềm kế toán miễn phí, tư vấn pháp lý và hướng dẫn sử dụng hóa đơn điện tử.
Trường hợp doanh thu trên 3 tỷ đồng trong 2 năm liên tiếp, hộ kinh doanh sẽ chuyển sang áp dụng như nhóm 3 từ năm sau.
Ví dụ: Hộ kinh doanh tạp hóa nhỏ có doanh thu 600 triệu đồng/năm. Cách tính thuế như sau:
Thuế GTGT: 600 triệu đồng x 1% = 6 triệu đồng
Thuế TNCN: 600 triệu đồng x 0,5% = 3 triệu đồng
Như vậy, tổng thuế hộ kinh doanh tạp hóa phải nộp năm 2026 là 9 triệu đồng.
Nhóm 3: Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu trên 3 tỷ đồng/năm.
Đây là nhóm áp dụng phương pháp khấu trừ, quản lý tương tự doanh nghiệp siêu nhỏ hoặc vừa. Trong đó, hộ kinh doanh sẽ nộp thuế GTGT phải nộp = thuế GTGT đầu ra – thuế GTGT đầu vào được khấu trừ.
Thuế TNCN phải nộp = thu nhập tính thuế x 17%, trong đó thu nhập tính thuế = doanh thu – chi phí hợp lý.
Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh sẽ kê khai theo tháng hoặc quý, tùy quy mô và quyết toán năm và bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, mở tài khoản riêng và thực hiện chế độ kế toán như doanh nghiệp.
Ví dụ: Một xưởng cơ khí có doanh thu 4 tỷ đồng/năm, chi phí hợp lý chứng minh được là 3,2 tỷ đồng. Cách tính thuế như sau:
Thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ: Giả sử ngành cơ khí áp thuế suất GTGT 10%.
Thuế GTGT đầu ra: 4 tỷ x 10% = 400 triệu đồng. Thuế GTGT đầu vào chẳng hạn 250 triệu đồng từ mua vật liệu. Thuế GTGT phải nộp = 400 – 250 = 150 triệu đồng.
Thuế TNCN: Cách tính thuế TNCN = Doanh thu – chi phí = 4 tỷ – 3,2 tỷ = 800 triệu đồng. Thuế suất dự kiến 17%. Thuế TNCN: 800 triệu x17% = 136 triệu đồng.
Như vậy, xưởng cơ khí phải nộp 150 triệu đồng thuế GTGT và 136 triệu đồng thuế TNCN. Tổng thuế phải nộp năm 2026 là 286 triệu đồng.
