DANA chính là nguyên nhân gây ra một trong những thảm họa thiên nhiên tồi tệ nhất trong lịch sử gần đây.
Báo Thanh Niên Việt ngày 02/11 đưa thông tin với tiêu đề: “DANA là gì mà khiến hơn 200 người thiệt mạng tại Tây Ban Nha?” cùng nội dung như sau:
DANA chính là nguyên nhân gây ra một trong những thảm họa thiên nhiên tồi tệ nhất trong lịch sử gần đây. Vì sao Tây Ban Nha phải hứng chịu thảm họa thiên nhiên tồi tệ nhất trong lịch sử một cách chết chóc kỳ lạ như vậy? Người dân Tây Ban Nha vật lộn sau trận mưa lũ tựa “tận thế”: Hàng loạt thi thể tìm thấy trong xe chồng chất, mất tất cả chỉ sau nửa giờ Cảnh tượng như tận thế tại quốc gia châu Âu sau lũ quét cướp đi mạng sống của ít nhất 158 người DANA: Hiện tượng thời tiết kỳ lạ gây lũ lụt chết người
Hiện tượng thời tiết kỳ lạ mang tên DANA đã gây ra trận lũ quét thảm khốc ở Valencia (Tây Ban Nha) trong tuần này. Hơn 200 người đã thiệt mạng và hàng chục người vẫn đang mất tích trong thảm họa thiên nhiên được các nhà khí tượng học gọi là một trong những thảm họa tồi tệ nhất trong lịch sử gần đây.
Mưa lớn đã gây ngập lụt các thị trấn trên khắp khu vực Valencia (Tây Ban Nha). Vào thứ Ba (ngày 29 tháng 10), một số khu vực đã hứng chịu lượng mưa tương đương cả năm chỉ trong vài giờ. Điều này đã gây ra những trận lũ lớn tàn phá toàn bộ thị trấn và khiến hàng nghìn người bị mắc kẹt. Lượng mưa ở một số khu vực lên tới 500 lít/m2.
Nguyên nhân của hiện tượng thời tiết thảm khốc này là một hiện tượng hình thành ở Địa Trung Hải được gọi là Depresión Aislada en Niveles Altos (DANA). Đây là một cụm từ tiếng Tây Ban Nha có nghĩa là vùng áp thấp cô lập ở tầng cao. Theo Cơ quan Khí tượng Nhà nước Tây Ban Nha (Aemet), đây là DANA nghiêm trọng nhất được ghi nhận trong thế kỷ 21, có thể so sánh với “Pantanada de Tous” thảm khốc năm 1982.
DANA là phiên bản mạnh hơn của cái được gọi là “giọt lạnh”. Hiện tượng này xảy ra khi một khối không khí ấm va chạm với một khối không khí lạnh đứng yên ở độ cao khoảng 9.000 mét. Ở tầng trên của khí quyển, có một dòng gió rất mạnh bao quanh Trái đất giống như một vành đai. Đôi khi, dòng điện này bắt đầu dao động, trông giống như một con rắn hơn là một vành đai. Khi điều này xảy ra, dao động có thể bị “mắc kẹt”, cho phép khối không khí lạnh giữ nguyên vị trí. Trong trường hợp này, nó đã xảy ra ở phía đông nam Tây Ban Nha.
Một DANA xảy ra khi không khí lạnh này gặp không khí rất ấm gần bề mặt, đặc biệt là phía trên vùng nước ấm của Địa Trung Hải. Sự kết hợp này tạo ra sự chênh lệch nhiệt độ đáng kể giữa các tầng khác nhau của khí quyển. Điều này khiến không khí ấm dễ dàng bốc lên và bão hòa hơi nước. Nếu sự tương phản nhiệt độ này kết hợp với độ ẩm và năng lượng từ Địa Trung Hải, vốn rất ấm áp sau những tháng mùa hè, kết quả là những cơn bão lớn và mưa xối xả.
“Gió có thể không dữ dội như bão, nhưng về lượng mưa và cường độ, chúng thậm chí có thể vượt qua bão”, Giám đốc Phòng thí nghiệm Khí hậu học tại Đại học Alicante, ông Jorge Olcina, nói với Live Science. “Những sự kiện này có thể gây ra thiệt hại vật chất và thiệt hại về người đáng kể như những cơn bão trung bình”.
Nhà địa chất học Iago Pérez (Đại học Oxford) đã mô tả DANA là một trong những hiện tượng khí tượng nguy hiểm nhất ở Tây Ban Nha. Ông lưu ý rằng “chúng giải phóng một lượng nước khổng lồ trong một thời gian rất ngắn”. Các nhà nghiên cứu cho biết DANA chỉ hình thành trên Tây Ban Nha, nhưng các kiểu thời tiết tương tự, được gọi là xoáy thuận ngoại nhiệt đới, hình thành ở Đại Tây Dương ngoài khơi Uruguay và Argentina.
Vào ngày 29 tháng 10, DANA đã lơ lửng trên cùng một khu vực trong hơn 12 giờ. Điều này khiến nó trở thành ngày dữ dội nhất của hiện tượng thời tiết – dự kiến sẽ tiếp tục với cường độ thấp hơn cho đến Chủ nhật (ngày 3 tháng 11). Nhà khí tượng học Mar Gómez nói với Live Science rằng DANA sử dụng nước ấm làm “nhiên liệu”. DANA gặp nhiệt độ nước khoảng 22 độ C ngoài khơi Valencia, trong khi nhiệt độ thông thường cho thời điểm này trong năm là khoảng 21 độ C. Sự khác biệt đó có vẻ nhỏ, nhưng nó đủ để cung cấp thêm năng lượng cho hệ thống bão. Điều này có thể “gây ra một loạt mưa trong một khoảng thời gian rất ngắn”, ông Olcina nói. “Những cơn mưa này có thể được đặc trưng là gió mùa”.
Tác động của biến đổi khí hậu
Bà Gómez và ông Olcina đồng ý rằng mức độ nghiêm trọng của DANA tuần này có liên quan trực tiếp đến biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, ông Pérez cho rằng việc gán hiện tượng này cho sự nóng lên toàn cầu cần được phân tích sâu hơn.
Biển Địa Trung Hải là một trong những lưu vực biển nóng lên nhiều nhất trong những thập kỷ gần đây. Nó hoạt động như một “vành đai truyền tải độ ẩm và năng lượng”, ông Olcina nói. Kể từ những năm 1980, nhiệt độ trung bình của Địa Trung Hải đã tăng 1,5 độ C – gần gấp đôi mức tăng nhiệt độ không khí trong khu vực cùng kỳ. “Kể từ năm 2020, mùa hè trên Bán đảo Iberia đã chứng kiến nhiệt độ kỷ lục và năm nay, nhiệt độ bề mặt biển đã vượt quá 29 độ C”, ông Olcina cho biết.
Sự nóng lên này đã làm thay đổi thời điểm của DANA, vì Địa Trung Hải hiện bắt đầu nóng lên vào tháng 5 và giữ được hơi ấm đó cho đến tháng 11. So sánh, trong những năm 1980 và 1990, hiện tượng này thường xảy ra vào tháng 9 và tháng 10. Hiện tại, ước tính số lượng DANA hình thành mỗi năm tăng từ 15% đến 20% so với 6 thập kỷ trước.
Đối với các nhà nghiên cứu, sự kiện này mang đến những bài học quan trọng, bắt đầu bằng việc cần cải thiện các giao thức truyền thông cảnh báo sớm. “Khi có người chết, điều đó có nghĩa là có điều gì đó đã sai”, bà Gómez nói. “Việc truyền thông và dự đoán các sự kiện này phải được tăng cường”.
Biến đổi khí hậu có thể sẽ thúc đẩy các hiện tượng mưa lớn và đặc biệt xảy ra thường xuyên hơn. Điều này nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải điều chỉnh các hệ thống phòng ngừa và bảo vệ và tái cấu trúc các khu vực dễ bị tổn thương để giảm rủi ro liên quan đến khí hậu ngày càng khắc nghiệt, ông Olcina nói.
Tiếp đến, báo Tin tức ngày 06/11 cũng có bài đăng với thông tin: “Ít nhất 89 người vẫn mất tích do lũ lụt tại miền Đông Tây Ban Nha”. Nội dung được báo đưa như sau:
Khu vực chịu ảnh hưởng bởi lũ lụt tại Utiel, Tây Ban Nha ngày 2/11/2024. Ảnh: THX/TTXVN
Đáng chú ý, con số này chỉ bao gồm những người được báo cáo mất tích, có thông tin cá nhân và mẫu sinh học kèm theo để phục vụ công tác nhận dạng. Vì thế, con số cuối cùng có thể sẽ còn tăng lên vì có những trường hợp mất tích vẫn chưa được báo cáo.
Theo thống kê, lũ lụt do mưa lớn vào tuần trước đã khiến trên 200 người tử vong, trong đó khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là vùng ngoại ô phía Nam Valencia. Nước lũ dâng tràn bờ sông, làm ngập nhà cửa, doanh nghiệp và bãi đậu xe ngầm, đồng thời gây ra tàn phá trên diện rộng. Cảnh sát điều tra đã tiến hành 195 cuộc khám nghiệm tử thi, trong đó mới chỉ xác định được danh tính của 133 thi thể. 62 thi thể còn lại vẫn đang chờ nhận dạng.
Dự kiến, một tàu nghiên cứu của Cơ quan Khoa học Quốc gia Tây Ban Nha (CSIC) sẽ tới Valencia vào ngày 9/11 để hỗ trợ tìm kiếm người mất tích. Con tàu này sử dụng công nghệ tiên tiến để khám phá những khu vực khó tiếp cận và đáy biển. Một số người mất tích được cho là đã bị cuốn xuống sông và có thể trôi ra biển.
Ngoài thương vong về người, lũ lụt còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ sở hạ tầng và doanh nghiệp, gây tổn thất kinh tế ước tính vượt quá 10 tỷ euro. Hơn 100.000 ô tô đã được báo cáo bị hư hại do lũ lụt.
Trong thông báo mới nhất, Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez đã công bố gói viện trợ trị giá 10,6 tỷ euro (11,55 tỷ USD) nhằm hỗ trợ các nỗ lực tái thiết. Trong số này, 838 triệu euro tiền mặt sẽ được chi trực tiếp cho các doanh nghiệp nhỏ và người lao động tự do. Ngoài ra, chính phủ sẽ chi trả 100% chi phí dọn dẹp cho chính quyền địa phương và một nửa chi phí sửa chữa cơ sở hạ tầng.
Chính phủ Tây Ban Nha cũng đã triển khai gần 15.000 cảnh sát và quân nhân, cùng với hàng trăm viên chức lâm nghiệp, nhà khoa học pháp y, nhân viên hải quan và máy móc hạng nặng để hỗ trợ dọn dẹp đường sá cũng như các đống đổ nát do ảnh hưởng của lũ lụt.
